John Tabé hakt door:

VVD-slogan: Strenger straffen. Gevangenen eerder vrij.

Tussen 2010 en 2025 drukte de VVD, onder leiding van Mark Rutte en Dilan Yeşilgöz, als regeringspartij haar stempel op het Nederlandse veiligheidsbeleid. Onder het motto van een "harde aanpak" voerde de partij rigoureuze maatregelen door: het sluiten van gevangenissen, de privatisering van detentie-instellingen en het aanscherpen van straffen.

De gevolgen van dit beleid zijn in 2025 onmiskenbaar zichtbaar: overvolle cellen, uitgeput personeel en een gevangenissysteem dat bezwijkt onder de eigen tegenstrijdigheden. Het beleid dat ooit gericht was op het versterken van de veiligheid, heeft juist de fundamenten van datzelfde systeem ondermijnd.

De VVD's visie was eenvoudig: strenger straffen. Levenslang moest ook daadwerkelijk levenslang zijn, zonder kans op vervroegde vrijlating. De partij zette in op maatregelen zoals preventief fouilleren in probleemwijken, het vroegtijdig opsluiten van "gevaarlijke" criminelen, en de commercialisering van detentie, zogenaamd om kosten te besparen.

Echter, tussen 2014 en 2025 werden minstens zeven gevangenissen van de twaalf gesloten. Het resultaat: massaal banenverlies en het verdwijnen van duizenden ervaren penitentiaire medewerkers. De instroom van nieuw personeel bleef uit, deels door de lage salarissen en de torenhoge werkdruk. De privatisering van gevangenissen bracht geen verbetering in de detentieomstandigheden, maar leidde enkel tot meer winst voor private partijen, ten koste van de kwaliteit van het systeem.

De situatie in 2025 is dan ook ronduit schrijnend. Overvolle gevangenissen, zeven van de twaalf gevangenissen gesloten, onderbetaald en overbelast personeel, en een systeem dat volledig uit balans is geraakt. De strengere straffen hebben de cellen gevuld, en zware criminelen delen vaak een cel. De veiligheid van zowel personeel als gedetineerden staat onder druk door ruimtegebrek en achterstallig onderhoud. Bouwvallige gevangenissen. Wat resteert, is de zogenaamde "oplossing": gevangenen vervroegd vrijlaten, soms al weken misschien straks maanden voor het einde van hun straf.

Ironisch genoeg heeft de partij die veiligheid en orde beloofde juist een systeem gecreëerd, zeven van de twaalf gevangenissen gesloten, waarin straffen nauwelijks nog uitvoerbaar zijn. De roep om “law and order” heeft geleid tot het tegenovergestelde: chaos, overbelasting en afnemend vertrouwen in het strafsysteem.

De waarschuwingen waren er echter al veel eerder. Rechters, wetenschappers en gevangenisexperts sloegen in 2016 al alarm: het sluiten van gevangenissen was kortzichtig, en de privatisering ondermijnde de fundamenten van de rechtsstaat. “Detentie is geen bedrijf,” was hun unanieme boodschap.

Desondanks koos de VVD steeds opnieuw voor electorale winst, in plaats van te investeren in structurele veiligheid. "Strenger straffen" werd een slogan, geen oplossing. En de roep om “law and order” bleek uiteindelijk niet meer dan marketing.  

Op naar de volgende verkiezingen. "Strenger stra.....Law and.....

Zoet vandaag, zuur morgen >